**پرسش و پاسخ در باره ربا +مراجع عظام و امام خامنه ای و امام خمینی«ره»
پرسش و پاسخ در باره ربا
پرسش : ربای قرضی چيست؟ آیا درصدی که سپرده گذاران به عنوان سود از بانکها دریافت ميکنند، ربا محسوب ميشود؟
پاسخ : ربای قرضی آن مقدار اضافه بر مبلغ قرض است که قرض گيرنده به خاطر قرضی که ميگيرد به قرض دهنده ميدهد و امّا سود حاصل از کارکرد پولی که به عنوان سپرده به بانک داده شده تا به وکالت از طرف صاحب آن در يکی از عقود صحيح شرعی بکار گرفته شود،ربا نيست و اشکال ندارد. (مقام معظم رهبری حضرت آیت الله امام خامنه ای(مُدَّظِلُّهُ العالِی)+http://farsi.khamenei.ir/treatise-content?id=149&pid=149&tid=-1
پرسش : ملاک معامله ربوی چيست؟ آیا این سخن که ربا فقط در قرض محقق ميشود نه در موارد دیگر، صحيح است؟
پاسخ : ربا در معامله هم محقق ميشود همانگونه که در قرض ممکن است تحقّق پيدا کند و ربای در معامله عبارت است از فروش کالايی که مَکيل و موزون باشد در برابر کالای همجنس آن به مقدار زيادتر. (مقام معظم رهبری حضرت آیت الله امام خامنه ای(مُدَّظِلُّهُ العالِی)
پرسش : چنانچه خوردن مردار در هنگام اضطرار برای کسی که ازشدّت گرسنگی در خطر مرگ است و غير از مردارچيزی برای خوردن و حفظ جان خود ندارد، شرعاً جایز است، آیا خوردن ربا نيز بر اثر اضطرار برای کسی که توان کارندارد ولی سرمایه کمی دارد و ناچار است آن را در معامله ربوی بکار بگيرد تا با سود حاصل ازآن زندگی کند، جایزاست؟
پاسخ : ربا حرام است و قياس آن به خوردن مردار در حال اضطرار قياس مع الفارق است زيرا مضطرّ به خوردن مردار فعلاً چيزی جز آن در اختيار ندارد تا جان خود را با آن حفظ کند. ولی شخصی که توان کار ندارد ميتواند سرمايه خود را تحت عنوان يکی از عقود اسلامی مثل مُضارَبَه به کار بياندازد. (مقام معظم رهبری حضرت آیت الله امام خامنه ای(مُدَّظِلُّهُ العالِی)
پرسش : اگرشخصی نياز به مبلغی پول داشته باشد و کسی را پيدا نکند که به او قرض الحسنه بدهد، آیا جایز است برای دستيابی به آن مبلغ به این طریق عمل نماید که کالایی را به صورت نسيه به بيش از نرخ حقيقی آن بخرد و سپس آن را در همان مجلس به قيمت کمتری به فروشنده بفروشد، مثلاً یک کيلوگرم زعفران را به مبلغ مشخصی به طور نسيه برای مدّت یک سال بخرد و در همان مجلس آن را به صورت نقد به شخص فروشنده به مبلغ دو سوم قيمتِ خریدبفروشد؟
پاسخ : چنين معامله ای که در واقع نوعی حيله برای فرار از ربای قرضی است، شرعاً حرام و باطل است. (مقام معظم رهبری حضرت آیت الله امام خامنه ای(مُدَّظِلُّهُ العالِی)
پرسش : اینجانب به منظور بدست آوردن سود و فرار از ربا معامله زیر را انجام داده ام: خانه ای را به مبلغ پانصد هزار تومان خریدم در حالی که بيش از این مبلغ ارزش داشت، در ضمن عقد شرط کردیم که فروشنده تا پنج ماه حق فسخ معامله را داشته باشد به شرط اینکه در صورت فسخ معامله مبلغ دریافتی (پول خانه) رابرگرداند، بعد از اتمام معامله، همان خانه را به فروشنده به مبلغ ماهيانه پانزده هزار تومان اجاره دادم و اکنون بعد ازگذشت چهار ماه از معامله از فتوای امام خمينی(قُدِّسَ سِرُّهُ) مطلع شده ام که حيله برای فرار از ربا را جایز نميدانند،این مسأله به نظر حضرتعالی چه حکمی دارد؟
پاسخ : اگر اين معامله با قصد جدّی صورت نگرفته بلکه صوری و ظاهری بوده و به اين منظور انجام شده که فروشنده وامی را دريافت کند وخريدار سودی ببرد، چنين معامله ای حيله برای فرار از ربای قرضی است که شرعاً حرام و باطل ميباشد. در اين قبيل معاملات خريدارفقط حق دارد اصل مبلغی را که به عنوان قيمت خانه به فروشنده داده است، پس بگيرد. (مقام معظم رهبری حضرت آیت الله امام خامنه ای(مُدَّظِلُّهُ العالِی)
پرسش : آیا خرید کالایی به طور نسيه به قيمتی بيشتر از قيمت نقدی آن جایز است؟ آیا این معامله، ربا محسوب ميشود؟
پاسخ : خريد و فروش نسيه کالا به مبلغی بيشتر از قيمت نقدی آن اشکال ندارد و تفاوت نقد و نسيه ربا محسوب نميشود. (مقام معظم رهبری حضرت آیت الله امام خامنه ای(مُدَّظِلُّهُ العالِی)
*************************************************
*************************************************
پرسش : آیا کسانی که در بانک های رَبَوِی کار می کنند مرتکب ربا می شوند؟ راه نجات آنان از ربا چیست؟
پاسخ : همه انواع ربا و مصادیق آن از نظر اسلام حرام است و تنها چند مورد استثنا شده است که عبارتند از:
۱-ربا گرفتن مسلمانان از کفارى [کفّار حَربی] که در پناه اسلام نیستند. [مسلمان مي تواند از كافر حربی ربا بگيرد ولی نمی تواند ربا بدهد]
۲- ربا گرفتن پدر و فرزند از یکدیگر.
۳- ربا گرفتن زن و شوهر از یکدیگر.
[4- بین عبد و مولا نیز ربا نیست]
اگر کار در بانک در قسمتی باشد که به مُعاملات رَبَوِى مرتبط باشد و به نحوى در تحقق آن مُؤثّر باشد، جایز نیست در آنجا کار کند . (تَوضیحُ المَسائِل ، اَلمُحَشَّی لِلأِمامِ الخُمَینِی ج 2 ص 936 ، س 1914 استفتائات از مقام معظم رهبری حضرت آیت الله امام خامنه ای )، اما کار کردن در بخش هاى بانکى مذکور و گرفتن حقوق در برابر آن اگر به نحوى با معاملاتى که شرعاً حرام هستند مرتبط نباشد، اشکال ندارد . تَوضیحُ المَسائِل ، اَلمُحَشَّی لِلأِمامِ الخُمَینِی ج2، ص: 943، س 1948، استفتائات ازمقام معظم رهبری) . بنا براین کارمندانِ بانک هایی که با ربا سر و کار دارند برای فرار از ربا باید خود را به قسمت های دیگر که با معاملات رَبَوِی سر و کار ندارند منتقل کنند.
*************************************************
*************************************************
احکام بانک + حضرت آیت الله العُظمی امام خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران+[پورتالِ اَنهار+http://portal.anhar.ir/node/427#gsc.tab=0]
******************************************
احکام بانک ها + حضرت آیت الله جوادی آملی+[تابناک: https://www.tabnak.ir/fa/news/898711/%D9%81%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%A7]
صندوق خیریه قرض الحسنه
پرسش: گروهي با هدف رفع مشكلات اهالي محله و نيازمندان، اقدام به تأسيس صندوق خيريّه كردهاند. الف) آيا ميتوان مبالغ جمعآوري شده را براي انجام فعاليتهاي اقتصادي و با هدف كمك هر چه بيشتر به مستمندان، سرمايهگذاري كرد؟ ب) آيا ميتوان وجوه جمعآوري شده را به صورت قرضالحسنه، به نيازمندان پرداخت؟ ج) آيا ميتوان به مدت يكسال يا بيشتر، مبالغ را كنار گذاشت و آنگاه اقدام به توزيع آن كرد؟ د) توصيه حضرتعالي براي مصرف بهينه اين پولها چيست؟ هـ) آيا ميتوان وجوه جمعآوري شده را در مراسم بزرگداشت ائمه اطهار (عَلَیهِمُ السَّلامُ ) صرف كرد؟ و) در پايان از حضرتعالي تقاضا ميكنيم، نصيحت و توصيهاي پدرانه به فرزندان خود بنماييد.
پاسخ: الف) با آگاهي صاحبان سرمايه و رضايت آنان و انطباق با عقود مشروع، جايز است.ب) برابر اساسنامهاي كه با امضاي صاحبان سرمايه باشد، جايز است.ج) با توافق صاحبان سهام جايز است، ولي بعد از گذشت سال، اگر خمس آن اموال قبلاً پرداخت نشد، اول بايد خمس آنها داده شود؛ آنگاه اقدام به مصرف شود.د) توليد و ايجاد شغلِ صادق؛ نه كسبِ كاذب. هـ) صرف اموال در تعظيم شعاير با رضايت صاحبان سهام، بياشكال است. و) تلاش در توليد كالاي سودمند و قناعت در مصرف . از حضرت ختمي مرتبت (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ) چنين دعايي نقل شده است: «اَللّهُمَّ اِنّا نَسئَلُكَ نَفساََ مُطمَئِنَّةً تُؤمِنُ بِلِقائِكَ و َ تَرضَي بِقَضائِكَ وَ تَقنَعُ بِعَطائِكَ». اميد است با اين نيايش، مشمول رحمت خاصِّ الهي قرار گيريم . + (نَهجُالفَصاحَه, ص599.) . (حضرت آیت الله العُظمی جوادی آملی(مُدَّظِلُّهُ)
پرسش: نظر حضرتعالي دربارهي سودي كه بانكها ميدهند، چيست؟
پاسخ: اگر به عنوان مضاربه يا جايزه باشد، اشكالي ندارد. (حضرت آیت الله العُظمی جوادی آملی(مُدَّظِلُّهُ)
پرسش: حكم سپرده هاي بلندمدت يا كوتاه مدت در بانك و سود آن چيست؟
پاسخ: اگر برابر عقود اسلامي، مانند مُضاربه باشد، جايز است و سود آن حلال است. (حضرت آیت الله العُظمی جوادی آملی(مُدَّظِلُّهُ)
پرسش: در برخي تعاونيهاي دوستانه، هر ماه به قيد قرعه، به يك نفر وام داده ميشود و هر نفر بايد مبلغي افزون بر آنچه وام گرفته است، برگرداند تا حقّ نفرات آخر كه وام ديرتر به آنها ميرسد، ضايع نشود. آيا پرداخت اين مبلغ اضافه، ربا به شمار ميآيد؟
پاسخ:
الف) قرض به شرط زياده ، ربا است.
ب) چيزي كه به عنوان كارمزد ، پرداخت ميشود، جايز است.
پرسش: صندوق قرضالحسنه و تعاوني اعتبار از سپردههاي واگذاري توسط اعضا با قرارداد مشخص و رضايت طرفين، در فعاليتهاي علمي، فرهنگي و انتشاراتي خود و همچنين مُشارَكَت در فعاليت سودآور شرعي و قانوني ساير اعضا استفاده كرده و درصدي از سود حاصله از فعاليتهاي مذكور را به عنوان سود مُشارَكَت به سپردهگذاران خود اعطا مينمايد. لذا لطف فرموده نظرتان را در اين مورد (سود پرداختي به سپردهگذاران) از نظر شرع مقدس بيان بفرماييد.
پاسخ:
1- لازم است مسئول صندوق قرضالحسنه وكيل شرعي سپردهگذاران باشد.
2- لازم است فعاليتهاي سودآور به صورت عقد شرعي مانند مُضارَبَه، شركت و... باشد.
با حفظ دو شرط يادشده سود پرداختي سپردهگذاران حلال است.
پرسش: اگر شخصي وجهي را به عنوان قرض به كسي بدهد و تأخيري در دريافت وجه به عمل آيد آيا شخص طلبكار مُجاز است مبلغي را به عنوان تأخير ، مُطالَبَه نمايد يا دريافت وجه اضافه ربا و حرام است؟
پاسخ1: در صورتي كه تأخيرِ اداي دَين براي عدم قدرت بدهكار باشد و در اوّلين فرصت آن را تأديه كند، طلبكار حق دريافت مبلغ زائد ندارد.
پاسخ2: در صورتي كه تأخير اداي دَين عمدي بوده و موجب خسارت طلبكار شود، وي حق دريافت مبلغ زائد را از بدهكار دارد.
پاسخ3: صِرف تأخير اداي دَين خسارت طلبكار محسوب نميشود.
پرسش: پرداخت سود توسط بانك بابت سپردههاي بلندمدت و كوتاهمدت چه حُكمي دارد؟ ضمناً تشخيص صوري بودن قراردادهاي موجود در بانكها چگونه است با توجه به اينكه بين اهل فن اختلاف است كه آيا قراردادها جنبه كاغذبازي دارد يا قرارداد واقعي ميباشد.
پاسخ: در صورتي كه برابر عقود اسلامي باشد حلال است . (حضرت آیت الله العُظمی جوادی آملی(مُدَّظِلُّهُ)
پرسش: افتتاح حساب پسانداز قَرضُالحسنه در بانك به قصد شركت در قُرعهكشي چه حُكمي دارد؟
پاسخ: جايز است. (حضرت آیت الله العُظمی جوادی آملی(مُدَّظِلُّهُ)
پرسش: محضر مبارك حضرت آيت الله العظمي جوادي آملي(حَفِظَهُ اللهُ)
سلام عليکم
شخصي مُتولِّي سقّاخانه اي بوده و بخشي از نذورات مردم به سقّاخانه را که در اختيارش قرار داشته، در حساب شخصي خود در بانک گذاشته است؛ بعد از مدتي يک دستگاه ماشين به عنوان جايزه به نامش در آمده است. سوال اين است : آيا جايزه اي که از بانک براي اين حساب قرار داده شده براي صاحب حساب است يا براي سقاخانه؟ با توجه به اينکه مقداري از اين پول براي سقّاخانه بوده، جايز مي دانيد که ماشين فروخته شده پولش در امورات سقّاخانه مصرف شود و يا با توجه به اصرار شورا و دهياري محل در عامُّ المَنفَعَه مصرف شود.؟
پاسخ: بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ . جايزه ياد شده برابر قانون بانک عمل شود . اگر معيار جايزه دادن حساب بانکي داشتن است و مقدار زائد پول اصلاً دخيل نيست جايزه مذکور مُتعلِّق به صاحب حساب است و اگر مقدار زائد پول دخيل در آن است جائزه به نسبت حساب دفترچه و پول زائد تقسيم شود. نذورات سقّاخانه بايد همانجا صرف شود و ثواب آن به روح مطّهر حضرت ابوالفضل (عَلَیهِ السَّلامُ) اهداء گردد. (حضرت آیت الله العُظمی جوادی آملی(مُدَّظِلُّهُ)
*************************************************
*************************************************
احکام بانک ها + حضرت آیت الله جوادی آملی + [سایت علامه جوادی آملی://javadi.esra.ir/-/%D8%A7%D8%AD%D9%83%D8%A7%D9%85]
پرسش : صندوق قرضالحسنه و تعاوني اعتبار مالي يك نهاد يا گروهي سپردههاي اعضا را با رضايت آنان، در فعاليتهاي علمي، فرهنگي و انتشاراتي خود به كار گرفته و سودي به دست آورده و همچنين مُشارَكَت در فعاليت سودآور شرعي و قانوني ساير اعضا استفاده كرده و درصدي از سود حاصله را به عنوان سود مشاركت به سپردهگذاران خود اعطا مينمايد. لطف فرموده نظرتان را در اين مورد (سود پرداختي به سپردهگذاران) از نظر شرع مقدس بيان بفرماييد.
پاسخ :
1. لازم است مسئول صندوق قرضالحسنه وكيل شرعي سپردهگذاران باشد.
2. لازم است فعاليتهاي سودآور به صورت عقد شرعي مانند مُضارَبَه، شركت و... باشد.
با حفظ دو شرط يادشده سود پرداختي به سپردهگذاران حلال است. 9/9/86
پرسش: افتتاح حساب پسانداز قرضالحسنه در بانك به قصد شركت در قرعهكشي چه حُكمي دارد؟
پاسخ: جايز است.
پرسش: نظر حضرتعالي درباره سودي كه بانكها ميدهند، چيست؟
پاسخ: اگر به عنوان مضاربه يا جايزه باشد، اشكالي ندارد. ٢٦/٧/٧٤
پرسش: سپردههاي بلندمدت يا كوتاهمدت در بانك و پرداخت سود توسط بانك بابت آنها چه حكمي دارد؟
پاسخ: اگر برابر عقود اسلامي، مانند مضاربه باشد، جايز است و سود آن حلال است.
پرسش: شخصي مُتولّي سقّاخانهاي بوده و بخشي از نذورات مردم به سقّاخانه را كه در اختيارش قرار داشته، در حساب شخصي خود در بانك گذاشته است؛ بعد از مدتي يك دستگاه ماشين به عنوان جايزه به نامش در آمده است. سؤال اين است: آيا جايزهاي كه از بانك براي اين حساب قرار داده شده براي صاحب حساب است يا براي سقّاخانه؟ با توجه به اينكه مقداري از اين پول براي سقّاخانه بوده، جايز ميدانيد كه ماشين فروخته شده پولش در امورات سقّاخانه مصرف شود و يا با توجه به اصرار شورا و دهياري محل در عام المنفعه مصرف شود؟
پاسخ: جايزه يادشده برابر قانون بانك عمل شود. اگر معيار جايزه دادن حساب بانكي داشتن است و مقدار زائد پول اصلاً دخيل نيست، جايزه مذكور متعلق به صاحب حساب است و اگر مقدار زائد پول دخيل در آن است جائزه به نسبت حساب دفترچه و پول زائد تقسيم شود. نذورات سقّاخانه بايد همانجا صرف شود و ثواب آن به روح مطهّر حضرت ابوالفضل (عَلَیهِ السَّلامُ ) اهداء گردد. 5/8/88
پرسش: گروهي با هدف رفع مشكلات اهالي محله و نيازمندان، اقدام به تأسيس صندوق خيريه كردهاند.
1. آيا ميتوان مبالغ جمعآوري شده را براي انجام فعاليتهاي اقتصادي و با هدف كمك هر چه بيشتر به مستمندان، سرمايهگذاري كرد؟
2. آيا ميتوان وجوه جمعآوري شده را به صورت قرضالحسنه، به نيازمندان پرداخت كرد؟
3. آيا ميتوان به مدت يكسال يا بيشتر، مبالغ را كنار گذاشت و آنگاه اقدام به توزيع آن كرد؟
4. توصيه حضرتعالي براي مصرف بهينه اين پولها چيست؟
5. آيا ميتوان وجوه جمعآوري شده را در مراسم بزرگداشت ائمه اطهار(عليهم السلام) صرف كرد؟
6. در پايان از حضرتعالي تقاضا ميكنيم، نصيحت و توصيهاي پدرانه به فرزندان خود بنماييد.
1. با آگاهي صاحبان سرمايه و رضايت آنان و انطباق با عقود مشروع، جايز است.
2. برابر اساسنامهاي كه با امضاي صاحبان سرمايه باشد، جايز است.
3. با توافق صاحبان سهام جايز است؛ ولي بعد از گذشت سال، اگر خمس آن اموال قبلاً پرداخت نشده، اول بايد خمس آنها داده شود؛ آنگاه اقدام به مصرف شود.
4. [با اين پولها] توليد و ايجاد شغل صادق [شود]؛ نه كسب كاذب.
5. صرف اموال در تعظيم شعاير با رضايت صاحبان سهام، بياشكال است.
6. تلاش در توليد كالاي سودمند و قناعت در مصرف . از حضرت ختمي مرتبت (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ) چنين دعايي نقل شده است: «اَللّهُمَّ اِنّا نَسئَلُكَ نَفساََ مُطمَئِنَّةً تُؤمِنُ بِلِقائِكَ و َ تَرضَي بِقَضائِكَ وَ تَقنَعُ بِعَطائِكَ» .[1]. اميد است با اين نيايش، مشمول رحمت خاصِّ الهي قرار گيريم . ١٢/٤/٨١
پرسش: در برخي تعاونيهاي دوستانه، هر ماه به قيد قرعه، به يك نفر وام داده ميشود و هر نفر بايد مبلغي افزون بر آنچه وام گرفته است، برگرداند تا حقّ نفرات آخر كه وام ديرتر به آنها ميرسد، ضايع نشود. آيا پرداخت اين مبلغ اضافه ربا به شمار ميآيد؟
پاسخ:
1. قرض به شرط زياده، ربا است.
2. چيزي كه به عنوان كارمزد پرداخت ميشود، جايز است. ٢٢/٣/٨١
[1] . نَهجُالفَصاحَه, ص599.
[سایت علامه جوادی آملی
http://javadi.esra.ir/-/%D8%A7%D8%AD%D9%83%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%83%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%B5%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%82%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%D9%8A-%D9%82%D8%B1%D8%B6%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86%D9%87
سایت علامه جوادی آملی]
*************************************************
*************************************************
نظر حضرت آیت الله مکارم شیرازی در خصوص کاهش ارزش پول
نامه ای را در خصوص کاهش ارزش پول ملی و وظیفه بانک مرکزی در حفظ ارزش پول به مرجع تقلید محترم ، آیت الله العظمی مکارم شیرازی, ارسال کردم و پاسخ دریافت نمودم ، نامه و پاسخ را جهت مشاهده شما دوستان در زیر قرار داده ایم:
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی مکارم دامَ ظِلُّهُ العالِی ، مرجع معظم تقلید
سلام علیکم احتراما همانگونه که خاطر شریف مستحضر است امروز انتشارِ پولِ ملی در اختیارِ بانک مرکزیِ کشورها است و از آنجا که میزان اسکناس در گردش، عامل مهمی در تعیین قدرت خرید مردم بوده و بالاتر بودن آن از حد خود (که عَرضه پول بدون پشتوانه خوانده می شود) باعث کاهش قدرت خرید و ارزش مُبادَلَه ای پول رائج مملکت می گردد، و این اقدام در مقدار ارزش اموالی که در دست مردم می باشد تأثیر مستقیم دارد، آیا پول چیزی بجز امانت و ابزار مُبادَلَه در بیع ((خرید و فروش)) و ابزار واسطه مبادله، معیار سنجش و ذخیره ارزش ثروت ملت نزد بانک مرکزی نیست ؟ ببخشید من فکر میکنم که حکومت اسلامی ،درقبال حفظ ارزش پول رایج درجامعه اسلامی مسئول می باشد. این مساله اولین وظیفه قانون بانک جمهوری اسلامی ایران نیز میباشد و در سَنَوات اخیر ارزش پول ملی رایج درحال کاسته شدن می باشد و ارزش سپرده های قرض الحسنه در نزد بانکها کاسته شده است .
وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران براساس قانون پولی و بانکی کشور مُصوَّب تیر ماه ۱۳۵۱ ، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بـه عنـوان تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر میباشد:
• حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور
• انتشار اسکناس و ضرب سکههای فلزی رایج کشور
• تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی
• نظارت بر معاملات طلا و وضع مقررات مربوط به آن
• نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور
• تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور
• نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری
• تنظیم حجم اعتبارات بانکی و ایجادِ هماهنگیِ متناسب با نیازهای پولی کشور
• نگهداری از حسابهای کلیه وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت
• نگهداری کلیه ذخایر ارزی و طلای کشور
• نمایندگی دولت در سازمانهای مالی و بینالمللی
• در اختیار داشتن تصدی تمام عملیات انتشار اوراق بهادار دولتی
• انعقاد موافقت نامه پرداخت و اجرای قراردادهای پولی، مالی، بازرگانی و ترانزیتی دولت و سایر کشورها
بدین ترتیب رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاستهای پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامههای مختلف اعم از برنامههای تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد. در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداختها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاستهای پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
مفهوم امانتداری در قرآن :
انجام دادن وظیفه و تکلیف به هر شکلی از سوی هر شخصی- گروهی یا حکومتی
فَإِنْ أَمِنَ بَعْضُكُمْ بَعْضاً فَلْيُؤَدِّ الَّذِي اؤْتُمِنَ أَمانَتَهُ وَ لْيَتَّقِ اللَّهَ رَبَّهُ(سوره بقره آیه 283)
إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلى أَهْلِها وَ إِذا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ(سوره نساء آیه 58)
وَ الَّذِينَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ (سوره مُؤمنون آیه 8 - سوره مَعارِج آیه 33)
آیا در فقه اسلامی که مبنای تدوین قوانین در قواعد نظام اقتصادی است نباید قوانین و مقررات پولی نظام اقتصادی ما در جهت استقلال بانک مرکزی و نظر شارع مقدس در جهت حفظ ارزش پول تصویب بشود ؟
مگر وظیفه حکومت اسلامی در حفظ ارزش پول ملی [نیست] و [مگر] خطر بزرگ ( نَوَسان ارز) [به] دلایل فقهی و خلاف شرع [بودن] حرام نیست ؟
آیا قدرت خرید سپردهگذار نباید طبق قانون و شرع مقدس توسط حکومت حفظ شود و در امانت طرفین خیانت نشود؟
مگر در قران کریم نگفته که : «فَلَكُمْ رُؤُسُ أَمْوالِكُمْ لا تَظْلِمُونَ وَ لا تُظْلَمُونَ . بقره-279». اسلام ضرر وامدهنده و وامگیرنده را حرام میداند؟!
آیا چاپ پول بدون پشتوانه خیانت در امانت در حق مردم نیست ؟ آیا چاپ چک پول بدون پشتوانه در قانون شرع مُجاز است ؟
آیا در حکومت اسلامی . مسؤلین نظام نباید امانت دار و امین و حافظ سرمایه مردم و درضمن عهده دار جریان اقتصاد و سیستم مالی و اقتصادی و حفظ ارزش پول ملی در کشور و جامعه باشند ؟ آیا [کاهش ارزش پول و ] برگردان کمتر به امت اسلامی نوعی خیانت در امانت در حق ملت و امت نیست؟
در دین اسلام که من فهمیدم کار و درآمد بدون ریسک وجود ندارد و طرفین باید در سود و زیان شریک باشند. مُعاملات مالی مُجاز از سوی شریعت اسلامی باید مبتنی بر ارائه کالا ، خدمات و منافع حاصل از ارائه کالا ، خدمات باشد . گشایشِ گره و قُفل از اقتصاد کشور اسلامیمان و همچنین بانکداری اسلامیمان را مستلزم واقعی شدن نرخ سود حاصل از معاملات مالی مُجاز از سوی شریعت اسلامی که حاصل از محصول یعنی ( کالا ، خدمات) و منافع آن باشد و نهایتا باعث تنظیم ( عرضه و تقاضا ) در بازار و امید به (ارزانی و فراوانی) در کشور (محصول و خدمات ) و ایجاد (کار و اشتغال ) در کشور و جلوگیری از ... تورّم و در سمت واقعی شدن سود بانکی و نهایتا رسیدن به (عدل و عدالت ) در جامعه و نه دستوری شدن سود بانکی و یا صوری شدن سودِ مُشارَکَت ... [می دانم] . در صورت امکان ذهن مرا روشن کنید!
حال باتوجه به مسائل فوق :
۱- آیا حاکمیت جامعه اسلامی ویا دولت، ضامن کاسته شدن ارزش پول سپرده گزاران می باشد یا خیر؟
۲- آیا دولت نسبت به افزایشِ بهره های بانکی و سودهای ناشی از آن به بهانه کاهش ارزش پول ملی وجبران سرمایه گزاری که باعث بی اعتمادی جامعه وشبهه افتادن در «ربا» می باشد مسئول است یا خیر؟
۳- آیا دولت نسبت به تَضرُّر برخی از افراد جامعه در قبال معاملات جاری که ناشی از کاهش ارزش پول است، ضامن است یا خیر؟
۴- مُتمنّی است نظر مبارک را در رابطه با حیطه اختیارات دولت در انتشار اسکناس که بطور غیر محسوس به بالا و پائین آوردن بهای مایَملِک مردم می انجامد را امر به ابلاغ فرمایید. خداوند وجود مبارک حضرتعالی را برای امت اسلامی مُحافظت فرماید. با احتراماتِ فائِقَه
پاسخِ دفترِ حضرتِ آیت الله ناصر مکارم شیرازی :
بِسم الله الرَّحمن الرَّحیم
با اهداء سلام و تحیت
روشن است چنانچه دولت و یا هر مسئول دولتی که در این زمینه دارای اختیارات و وظایفی می باشد، اگر در وظیفه و مسئولیتی که دارند کوتاهی نمایند قطعا مسئولند و باید درصدد جبران و تنظیم امور باشند اما نباید از نظر دور داشت که عوامل دیگری نیز در این زمینه بی تاثیر نبوده است. (دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی/ بخش استفتائات)
*******************************************
*****************************************
احکام با+ حضرت آیت الله محمد تقی بهجت فومنی گیلانی
اقسام ربا
پرسش : از نظر شرع مقدس اسلام چند قسم ربا وجود دارد؟
پاسخ : دو قسم ربا وجود دارد: ۱) رباى معامله اى، و آن ربایى است که یکى از دو چیز مثل هم با زیاده ى همان چیز به مثل دیگر فروخته مى شود، مانند فروختن یک کیلو گندم به دو کیلو از آن و این قسم از ربا در مکیل و موزون است. 2) رباى قرضى، و آن شرط زیاده کردن در قرض و وام است، مثل این که مالى را وام بدهد، به شرط آن که وام گیرنده بیشتر از مقدارى که وام گرفته بپردازد، و فرقى نمى کند که این زیاده پول یا جنس یا کار و خدمتى بوده باشد. (آیت الله العظمی بهجت فومنی گیلانی «ره»)
[http://v0.bahjat.ir/index.php/ahkam-2/esteftahat/92-2011-09-06-09-16-17.htmlسایت آیت الله بهجت «ره»]
تکلیفى یا وضعى بودن حرمت ربا
پرسش : اگر معامله اى ربوى صورت بگیرد و یا قرضى ربوى انجام شود، فقط طرفین معامله مرتکب حرام تکلیفى شده اند، یا معامله و قرض آنان نیز باطل است؟
پاسخ : حرمت تکلیفى و وضعى هر دو را دارد، یعنى از آن معامله، ملکیّت حاصل نمى شود. (آیت الله العظمی بهجت فومنی گیلانی «ره»)
[http://v0.bahjat.ir/index.php/ahkam-2/esteftahat/92-2011-09-06-09-16-17.html]
ربا بين زن و شوهر
پرسش: آيا بين زن و شوهر ربا جايز است و فرقى بين ازدواج دايم و غيردايم هست؟
پاسخ: اشكال ندارد و فرقى بين دايم و غير دايم نيست.
ربا بين پدر و جدّ
پرسش: آيا جمله ى «لا رِبا بَينَ الوالِدِ وَ وَلَدِهِ» شامل ولد با واسطه و جدّ هم مى شود؟
پاسخ: نوه به حكم فرزند است و ربا بين آن ها اشكال ندارد.
ربا بين مادر و فرزند
پرسش: آيا ربا بين مادر و فرزند و يا بين پدر و دختر جايز است؟
پاسخ: ميان پدر و فرزند اعمّ از پسر و دختر جايز است، امّا بين مادر و فرزند جايز نيست.
جواز حيله براى فرار از ربا
پرسش: حيله هاى شرعى و راه هاى فرار از ربا با شدت حرمت و عذاب و عقاب هايى كه براى ربا ذكر شده است، چگونه توجيه مى شود؟
پاسخ: ربا از بزرگ ترين محرمات در دين اسلام است و اين مطلب با وجود راه هاى شرعى جهت حيله و فرار از آن منافات ندارد، همانند زنا با عظمت حرمت آن و ازدواج در بسيارى از انواعش كه هيچ تفاوتى با هم ديگر ندارند، مگر خواندن صيغه با شرايطش، هر چند به صورت انقطاعى و موقت باشد.
هديه رباخوار
پرسش: اگر شخص رباخوار چيزى به ما هديه كند، استفاده از آن چه حكمى دارد؟
پاسخ: تا علم نداريد كه آن هديه از عين مال حرام است، براى شما حلال است.
[حضرت آیت الله محمد تقی بهجت فومنی گیلانی : http://v0.bahjat.ir/index.php/ahkam-2/esteftahat/92-2011-09-06-09-16-17.html]
**********************************************
**********************************************
پرسش و پاسخ از حضرت آیت الله ناصر مکارم شیرازی در باره ربا [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
1- پرسش : آیا سودی که شرکت گُلدِن استار(goldenstar) به اعضای خود میدهد در مقابل سود فراوانی که عاید این شرکت میشود ربا محسوب میشود؟ آیا اخذ ربا از شرکتهای خارجی در معاملات البته نه با این نام اشکال دارد ؟
پاسخ : گرفتن ربا از شرکتهای خارجی اشکالی ندارد ولی سود شرکتهای زنجیره ای مانند گُلدکوئیست حرام است. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
دریافت مبلغی پول و بازگرداندن اصل و مبلغ بیشتر
2- پرسش : اگر کسی مبلغی پول از کسی دریافت کند و قرار بگذارد که اصل پول و مبلغی بیشتر از آن را بعد از مدتی معلوم به او بازگرداند و در این کار رضایت داشته باشد آیا از نظر شرعی صحیح است یا نه؟
پاسخ : این کار جایز نیست مگر این که با آن پول کار کند و از سود حاصل چیزی به صاحب پول بپردازد. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
تشکیل صندوق جهت تهیه وسیله نقلیه برای اعضاء
3- پرسش : اینجانبان تعداد ۶۰ نفر از کارکنان دانشگاه ارومیه در یک حرکت خیرخواهانه و به نیت تهیه وسیله نقلیه برای اعضاء اقدام به تشکیل یک صندوق مالی نموده ایم. به این ترتیب که هر کدام از اعضا ماهانه ۱۰۰۰۰۰۰ (یک میلیون ریال) به حساب صندوق واریز و در پایان هر ماه با انجام قرعه کشی مبلغ جمع آوری شده به فرد برنده اعطا میشود. فرد برنده بعد از دریافت پول تا زمانیکه همه اعضا صاحب وسیله نقلیه شوند ملزم به بازپرداخت ۱۵۰۰۰۰۰(یک میلیون و پانصد هزار ریال) «ماهانه» به صندوق می باشد. لطفا بفرمائید: آیا گرفتن پول نقد و باز پرداخت آن با کیفیتی که در بالا ذکر شد مشمول حکم ربا نمی شود؟
پاسخ : هرگاه چیزی اضافه بعنوان سود بدهد، ربا و حرام است.
(حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
گرفتن و دادن ربا به کفار
4- پرسش :ربا گرفتن و دادن به کفّار و بانکهاى اسلامى چه حکمى دارد؟
پاسخ : ربا گرفتن از کفّار و از بانک حکومت غیر اسلامى جایز است و امّا ربا دادن به آنها مُجاز نیست مگر در صورت ضرورت که نگرفتن وام از آنها باعث عسر و حرج و یا ضعف و ذلّت مسلمین در آن گونه کشورها شود. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
بهره بانکی
5- پرسش : بهره ۱۳ درصدى که بانکها در ازاى وام مى گیرند، یا بهره ۱۰ درصدى که در برابر سپرده هاى دراز مدّت مى دهند و از اوّل چنین شرطى مى کنند، آیا ربا محسوب مى شود؟
پاسخ : اگر آیین نامه هاى بانک که در زمینه عقود شرعیّه و راههاى نجات از رباست عملى شود اشکالى ندارد. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
مُحاسَبه نرخ تورم در دُیون
6- پرسش : آیا مُحاسَبه نرخ تورم در دُیون و مُطالَبات، ربا محسوب مى شود؟
پاسخ: مسأله تورّم در عصر ما با این شدّت و وسعت که زاییده پولهاى کاغذى است هرگاه در عرف عام به رسمیّت شناخته شود در فرض مسأله ربا نخواهد بود (همان طور که از بعضى کشورهاى خارجى نقل مى کنند که آنها نسبت به سپرده هاى بانکى هم نرخ تورّم را محاسبه مى کنند و هم سود را) در چنین شرایطى محاسبه نرخ تورّم ربا نیست ولى سود زاید بر آن رباست امّا در محیط ما و مانند آن که در عرف عام نرخ تورّم در بین مردم محاسبه نمى شود کلّا ربا محسوب مى شود زیرا اشخاصى که به یکدیگر وام مى دهند بعد از گذشتن چند ماه یا بیشتر عین پول خود را مطالبه مى کنند و تفاوت توّرم محاسبه نمى شود و این که در محافل علمى تورّم به حساب مى آید به تنهایى کافى نیست زیرا مَدار بر عرف عام است، ولى ما یک صورت را استثنا مى کنیم و آن در جایى است که مثلا بر اثر گذشتن سى سال تفاوت بسیار زیادى حاصل شده باشد و لذا در مورد مهریه هاى قدیم زنان یا مُطالَباتى از این قبیل احتیاط واجب مى دانیم که باید به نرخ امروز حساب شود، یا لااقل مُصالَحَه کنند. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
معامله طلا با طلا
7- پرسش : معامله طلا با طلا با افزایش قیمت چه حکمى دارد؟ راه حلّ شرعى این نوع مُعامَلات چیست؟
پاسخ : بهترین راه براى معامله طلا در این گونه موارد این است که دو معامله جداگانه انجام شود مثلا یک کیلو طلا را با پول نقد یک میلیون و یک صد هزار تومان بفروشند و در مجلس ردّ و بدل شود سپس یک کیلو طلا را که در رأس یک سال تحویل داده شود به یک میلیون از او خریدارى کند، نتیجه آن مى شود که صاحب طلا با این دو معامله طلاى خود را در رأس سال خواهد گرفت به اضافه یک صد هزار تومان. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
معامله طلا درصورت تغییر وزن
8- پرسش : آیا معامله طلا با طلا در صورت تفاوت وزن اشکال دارد؟
پاسخ : معامله طلا با طلا با تفاوت وزن جایز نیست هرچند یکى از نوع مرغوب و دیگرى از نوع نامرغوب باشد، راه صحّت معامله آن است که نوع مرغوب را تبدیل به پول کنند و بخرند و سپس نوع دوّم را به همین طریق بفروشند. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
فرار از ربا با قرارداد شرکت
9- پرسش :شخصى به این جانب مقدارى پول داده است تا با پولى که خود داشتم ماشینى خریده و ماهیانه مبلغ معیّنى به عنوان سود پول به او بدهم آیا این کار جایز است؟ و در صورت عدم جواز راه شرعى آن چیست؟
پاسخ : براى این که معامله صورت شرعى داشته باشد باید به این نحو عمل شود که معادل مبلغ مزبور از ماشین به صاحب پول واگذار شود سپس سهم او را از ماشین به مبلغ معیّنى اجاره کنید و براى طرفین حقّ فسخ معامله در رأس مدّت قرار داده شود و چنانچه معامله مزبور به همین نحو انجام شود صحیح است. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
معامله پول با پول
10- پرسش : معامله پول با پول چه صورت دارد؟
پاسخ : اگر منظور مبادله ارزهاى مختلف با هم باشد، اشکالى ندارد و اگر منظور معامله نوع واحد پول بوده باشد که مثلا اسکناس ایرانى را با همان مبادله کنند چنانچه اسکناسها با هم در عرف بازار متفاوت باشد مثل این که اسکناسهاى درشت را گاه بهتر از اسکناسهاى کوچک مى پسندند همان طور که براى مسافران مرغوب تر است در این جا نیز مى تواند به صورت یک کالا و تابع عرضه و تقاضا باشد (البتّه با تفاوت کمى که در این گونه موارد در میان عُقَلاء ملحوظ است) صورت سوّمى نیز دارد و آن این که بخواهند براى فرار از ربا مقدارى از اسکناس نقد را با مقدار بیشترى به صورت نسیه و مدّت دار بفروشند بى آن که تفاوت اسکناسها مورد نظر باشد این نوع معامله اشکال دارد و در واقع همان وام توأم با رباست که نام بیع بر آن نهاده شده است. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
معامله پول به قیمت بیشتر
11- پرسش : آیا اجازه مى فرمایید مثلا مبلغ یک میلیون تومان را به مدّت ۶ ماه به یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بفروشیم ؟
پاسخ : این کار در واقع خرید و فروش نیست زیرا خرید و فروش اسکناس واحد در عرف عُقَلا وجود ندارد، بلکه همان وام توأم با رباست که نام بیع بر آن گذارده شده است.
(حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
خرید دلار به ریال
12- پرسش : آیا اجازه مى فرمایید مثلا مبلغ یک میلیون دلار را به مدّت یک سال به مبلغ مثلا ۳۰۰ میلیون تومان بفروشیم؟
پاسخ : اشکال ندارد. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
گرفتن قرض و دادن چک به مبلغ بیشتر
13- پرسش : شخصى داراى حساب بانکى است و احتیاج به پول هم دارد، ناچار است از کسى قرض نماید، آیا مى تواند مبلغ مورد نیاز را یکساله از طرف مقابل به زیادتر از آن مبلغ بخرد و چک یک سال بعد را بنویسد و به او بدهد؟
پاسخ : جایز نیست. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
ربا بین دختر و پدر
14- پرسش :سلام علیکم با توجه به اینکه ربای پدر و فرزند جایز است آیا ربا بین دختر و پدر نیز جایز است؟
پاسخ: اشکال ندارد. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
فروش یک دسته اسکناس صدهزار تومانی به یکصد و ده هزار تومان
15- پرسش : با سلام و عرض ادب و ارادت .از یکی از نمایندگان مراجع در شب نوزدهم رمضان شنیدم که فرمود ؛ اگر یک بسته یکصد هزار تومانی را به یکصد و ده هزار تومان برای سی روز بعد بفروشیم بلا مانع است؛ و حتی فرمودند تمام مراجع باتفاق در اینمورد هم نظرند و فرمودند چون بحث قرض نیست و بحث فروش است . نظر جنابعالی چیست؟ متشکرم .
پاسخ : ظاهرا اشتباه کرده اند ما معامله اسکناس به اسکناس را اجازه نمی دهیم. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
مُحاسبه نرخ تورّم در هنگام جبران پول ربوی
16- پرسش : من تا به حال پول ربا می دادم اما اینک توبه کرده ام.
۱ـ آیا ارزشی که بنا بر تورّم از سکون سرمایه ام کسرشده محاسبه میگردد؟
۲- تکلیف چیست؟
پاسخ : این تفاوتِ ارزش ، مُحاسبه نمی شود باید آنچه را ربا گرفته اید اگر صاحبانش را می شناسید به آنها بازگردانید و اگر نمی شناسید از طرف صاحب اصلی به فقرا صدقه بدهید.
(حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
معاوضه طلای ۲۱ عیار با طلای ۱۸ عیار
17- پرسش : مُعاوَضه طلا با عیار ۲۱، به طلاى ۱۸ عیار، با تفاوت وزن چه حکمى دارد؟ مثلا ده مثقال طلاى ۲۱ عیار را، به هشت مثقال طلاى ۱۸ عیار معامله کنند. آیا جایز است؟
پاسخ : جایز نیست; بهتر است دو معامله جداگانه انجام دهند. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
حکم مُعامله ای که بخشی از آن رَبَوِی است
18- پرسش : آیا با باطل شدن معامله ربوی کل معامله باطل می شود یا آن مقداری که به عنوان ربا اخذ شده است؟
پاسخ : کل معامله باطل است. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
حکم ربا در صورت اضطرار
19- پرسش : آیا اضطرار واقعی ، جوازی برای ربا دادن یا گرفتن آن می شود؟
پاسخ : به مقدار اضطرار در فرض اضطرار مانعی ندارد . (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
معامله با رباخوار
20- پرسش : خرید و فروش پارچه از تاجری که ربا خوار است چه حکمی دارد؟
پاسخ : معامله با او اشکالی ندارد ولی امر به معروف و نهی از منکر را فراموش نکنید. مگر اینکه بدانید از پول رباخواری در آن پارچه وجود دارد. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
شرط جبران کاهش ارزش پول در قرض
21- پرسش : آیا شرط جبران کاهش ارزش پول (نه در ضمن عقد قرض بلکه در ضمن عقد خارج لازم دیگر) در شرایط تورّمی شدید از مصادیق حِیَل ممنوعه ربا محسوب می شود یا از مصادیق حِیَل شرعیه است؟
پاسخ : اگر در عقد خارج لازم دیگری باشد مانعی ندارد. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
شرط ضمن عقد برای دریافت وام با بهره
22- پرسش : شرطی ضمن یک عقد بیع منعقد شده که فروشنده متعهد می شود در صورتی که خریدار تنواند قسمتی از ثمن را از بانک وام بگیرد بایع شخصاً آن مبلغ را با سود بانکی به مشتری وام دهد و عملاً بخشی از ثمن را به صورت اقساط به علاوه سود بگیرد حال شرط مذکور صحیح است یا نه؟باطل و مبطل عقد است؟ یا لازم الوفا؟
پاسخ : چنین شرطی باطل است ولی عقد باطل نمی شود و چنانچه خریدار نتواند ثمن را بپردازد فروشنده می تواند معامله را فسخ کند. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
علم به ربا بودن پول قرض الحسنه
23- پرسش : اینجانب منزل مسکونی خود را به مبلغ پنج میلیون تومان به شخصی رهن داده ام( بعنوان قرض) اما مستأجر مبلغ مذکور را از فرد دیگری به شرط پرداخت ماهانه مبلغ یکصد و پنجاه هزارتومان گرفته است، حال با توجه به اینکه بنده از این موضوع اطلاع دارم تکلیفم چیست ؟
پاسخ : در صورتیکه علم به ربا بودن آن دارید تصرف در آن جائز نیست مگر اینکه او واقعا مضطر به این کار بوده و چاره دیگری نداشته است. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
ربا بین مادر و فرزند
24- پرسش 1. آیا «ربا » بین مادر و فرزند جایز است؟
پرسش ۲. آیا قطره ای خون لثه که در آب دهان مستهلک شده و از بین برود برای روزه مشکلی ایجاد می کند؟
پرسش 3. آیا عقیقه کردن یک گوسفند برای چند فرزند صحیح است و برای همه کفایت می کند؟
پاسخ 1. جایز نیست.
پاسخ 2. اشکالی ندارد.
پاسخ 3. در صورتیکه در توانتان هست برای هر یک عقیقه کنید و اگر نمی توانید اشکالی ندارد.
(حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
حرمت ربای استنتاجی
25- پرسش : آیا می توان به آنچه به عنوان مباح بودن ربای استنتاجی مطرح گردیده عمل نماییم؟ پاسخ : در حرمت ربا تفاوتی بین ربای استنتاجی و غیر آن نیست مگر اینکه مسئله مضاربه پیش آید.
(حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
فرق ربای استنتاجی و ربای استهلاکی
26- پرسش : فرق بین ربای استنتاجی و ربای استهلاکی چیست ؟
پاسخ : منظور از ربای استنتاجی (تعبیری که اخیراً بعضی ابداع کرده اند) این است که وام را در مسیر یک فعالیت اقتصادی به کار گیرد و از درآمد آن بهره را بپردازد ولی ربای استهلاکی چنین نیست. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
جبران کاهش ارزش پول در قرض
27- پرسش : آیا جبران کاهش ارزش پول در قرض جایز است یا از مصادیق ربا می باشد؟
پاسخ : مطالبه تفاوت تورّم در وام دادن نوعی ربا محسوب می شود. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
تعویض طلای کهنه با طلای نو
28- پرسش : آیا تعویض جنس کهنه با جنس نو به مقدار کمتر ربا است؟ مثلا تعویض طلا از مصادیق ربا است یا خیر ؟
پاسخ : چنانچه به صورت دو معامله ی جداگانه انجام شود اشکالی ندارد یعنی طلای کهنه را به قیمت معین بفروشد و طلای نو را به قیمت بالاتر بخرد. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
دو برابر شدن مبلغ جریمه در صورت تاخیر در پرداخت
29- پرسش : در مورد جرایم رانندگی در صورت عدم پرداخت تا یک ماه پس از آن به مأخذ دو برابر دریافت می گردد. خواهشمند است بفرمایید آیا این موضوع مصداق ربا در قرض یا هر یک از انواع معاملات ربوی تقلی می گردد یا خیر؟
پاسخ : این موضوع ربا نیست بلکه جریمه مضاعف است. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
وام مشارکتی که برخی شرکت ها با سود ۳ درصد تبلیغ می کنند
30- پرسش : در روزنامه ها بعضی از شرکت ها جهت مشارکت در ساخت و غیره وام مشارکتی می پردازند و ۳ درصد سود می گیرند بعضی ها هم روی فیش حقوقی و غیره. آیا اشکال دارد یا خیر؟ پاسخ : سود گرفتن بر وام در هر صورت ربا و حرام است مگر اینکه به شکل مضاربه دربیاید.
(حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
گرفتن ربا از کفار
31- پرسش : آیا از هر کافری که در ذمه اسلام نیست اگرچه حربی هم نباشد می توان ربا گرفت؟ پاسخ : گرفتن ربا از کفار اشکالی ندارد. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
خرید و فروش گندم سالم با ناسالم در جایی که قیمت ها برابر باشند
32- پرسش : اگر فروشنده ۱ کیلو گندم سالم را به ۳ کیلو گندم ناسالم معاوضه کند(بفروشد) ربا محسوب میشود.
اما اگر قیمت یک کیلو گندم سالم دقیقا با قیمت سه کیلو گندم معیوب برابر باشد(یعنی مثلا یک کیلو گندم سالم ۳۰۰تومان قیمت داشته باشد و ۳ کیلو گندم ناسالم نیز ۳۰۰ تومان قیمت داشته باشد)،آیا در اینصورت اگر فروشنده و خریدار این گندمها را با هم معاوضه کنند ربا محسوب می شود یا خیر؟
پاسخ : در مورد گندم در هر صورت ربا محسوب می شود خواه قیمت مساوی باشد یا نباشد.
(حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
مُعاوَضَه فرش سالم با ناسالم
33- پرسش : در مورد معاوضه ای که گاها برخی ها نسبت به فرش های ناسالم انجام میدهند و فرش ناسالم دستباف(خانه دارها ) را برداشته و در قبال آن فرش سالم ماشینی می دهند،آیا این کار هم ربا محسوب می شود.؟
پاسخ : اشکالی ندارد. (حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی) + [http://portal.anhar.ir/node/4069#gsc.tab=0]
***************************************
***************************************
* استفتاء از حضرت آیت الله سیستانی «مُدَّظِلُّهُ العالِی» در مورد ربا + [پُورتالِ اَنهار : http://portal.anhar.ir/node/3052#gsc.tab=0]
پرسش : در مورد پس انداز در بانک به خاطر جبران ارزش پول در مقابل اخذ سود نظر آیة الله سیستانى چیست ؟ وآیا اگر صرف اخذ سود، پولى را در بانک گذاشتیم اخذ سود آن جایز است یا خیر ؟
پاسخ : چنانچه طبق معامله شرعیه مثل مُضاربه با رعایت شرائط آن باشد گرفتن سود جایز است و در غیر این صورت شرط سود نکنید و هر چه به شما دادند نصف آن را به فقیر متدین صدقه داده ونصف دیگر را تملک کنید
پرسش : درصورت پرداخت وام قرض الحسنه به صورتى که مقدارى از سپرده شخص تا اتمام اقساط نزد صندوق جهت استفاده دیگر اعضا باقى بماند از نظر شرعى چه حکمى دارد همچنین کارمزدى که بابت این امر در یافت مى گردد؟ از نظر شرعى چه حکمى دارد؟
پاسخ : سپردن به شرط قرض گرفتن و قرض دادن به شرط سپردن و همچنین گرفتن کارمزد ربا و حرام است
پرسش : خواهشمند است در رابطه با سود سپرده بانکها (کوتاه مدت – بلند مدت ) اعلام نظر بفرمائید؟
پاسخ : اگر بر اساس عقود شرعى باشد حلال است.
پرسش : اینکه مى گویند از بانک کافر مى شود ربا گرفت پس مراد از بانک کافر چه بانکى است اگر چنانچه مراد از آن بانکى باشد که تمام مشترکین آن کافر باشند که در هیچ جا چنین چیزى وجود ندارد .
پاسخ : یعنى مالک و سهامداران بانک غیر مسلمان باشند.
پرسش :شخصى را مى شناسم که از مردم پول بصورت ربا دریافت مى کرده و سود انرا به طرف حسابهایش پرداخت مینموده است . متاسفانه این شخص که مرد مسلمانى هم هست به واسطه این کار مبلغ سنگینى ورشکست شده است و بقول خودش زندگیم به خاک سیاه نشسته است . پس از توبه و گذشت مدت زمانى به دوستان و خیرین رو آورد و از آنها بصورت قرض الحسنه دریافت مى کند تا با این پولها مبلغى از بدهیهایش را پرداخت کند ( به هر ربا خوارى حدودا یک سوم پرداخت مى کند ) . سوال من اینست که با توجه به رقم بالاى بدهى این فرد و رقم پایین قرض الحسنه اى که دریافت مى کند حکم این کار و برخورد این آقا با رباخواران چگونه است ؟
پاسخ :با فرض اضطرار گناهى بر او نیست .
پرسش : چون گرفتار نزول می باشم و طبق نص قرآن کریم اعلام جنگ با خدا نموده ام آیا نماز و روزه اینجانب صحیح می باشد و اگر صحیح است قول خداوند نسبت به اعلام جنگ چه مفهومى دارد.
پاسخ : اگر نماز و روزه واجد شرائط معتبر باشد صحیح است و منافاتى با اعلام جنگ از سوى خدا ندارد و نتیجه این است که اگر توبه کنید قضاى این اعمال لازم نیست و البته همین جنگ با کسى است که نزول بخورد نه آنکه می دهد.
پرسش : کارمند بانکى یا مؤسسه اى، بخشى از کار روزانه اش مربوط به امور قرض ربوى یا فعل حرام دیگر است. اصل عمل و اخذ اجرت در برابر آن چه حکمى دارد؟
پاسخ : کار مربوط به معاملات ربوى حرام و اجرت در مقابل آن نیز حرام است و مالک نمى شود.
پرسش : حکم ربا خوارى و ربا گیر چیست ؟
پاسخ : ربا خوارى به هر صورت باشد گناه کبیره و مستوجب عقاب دنیوى و اخروى است .
پرسش : آیا معاوضه ۱٠ کیلو برنج درجه ۳ با قیمت ۱٠٠ تومان با ۱کیلو برنج درجه یک با قیمت ۱٠٠٠ تومان حکم ربا دارد ؟
پاسخ : ربا است .
پرسش : آیا بیمه نمودن ماشین به صورت اقساطی در ازای دادن پول بیشتر امری ربوی محسوب میشود؟
پاسخ : ربا نیست و اشکال ندارد.
پرسش : اگر شخصی بخواهد وسیله ای را به صورت اقساط بخرد آیا سودی که فروشنده در هر ماه از خریدار می گیرد حالت نزول دارد یا خیر؟
پاسخ : اگراقساط آن گرانتر فروخته شود حالت نزول ندارد وحلال است.
پرسش : اینجانب مبلغى پول به عنوان قرض الحسنه به شخصى داده ام و مقرر شده او با این پول کار کرده و ۳٠ درصد از سود حاصله را به من بدهد. به علت سختى حساب براى ایشان مقرر شد ایشان على الحساب ماهانه ۳٠ هزار تومان به من بدهند و سر سال دو طرف در ما بقى سود مصالحه و صرف نظر کنند آیا این عمل ربا نیست؟
پاسخ : ربا است.
*******************************************
*******************************************
فتاوای حضرت آیت الله العظمــی وحید خراسانی «مُدَّظِلُّهُ العالِی
سپرده گذاری در بانک و گرفتن سود آن
پرسش : سود سپرده های سرمایه گذاری در بانک با شرایط استفاده در معاملات بدون ربا که در قراردادهای بانکهای می باشد چگونه است؟آیابین بانکهای خصوصی ودولتی دراین موردفرقی هست؟
پاسخ : سپرده گذاري در بانك در صورتی که به عنوان قرض باشد، چه به نحو سپرده ثابت ( يعني صاحب پول بر حسب قرارداد تا مدت معيني نميتواند از پول خود استفاده نمايد) چه به نحو حساب در گردش ( يعني صاحب پول هر وقت بخواهد ميتواند از پول خود استفاده كند) چنانچه سپرده گذار شرط سود نكند و خود را طلبكار نداند اگر چه بانك به او سود بدهد اشكالي ندارد و جائز است. همچنين اگر بانك پول را به عنوان مضاربه بگيرد ،وشرائط شرعي مضاربه كه در رساله عمليه مذكور است رعايت شود،گرفتن سود مانعي ندارد، ولی اگر بانک دولتی باشد، بنابر احتیاط واجب قبل از تصرف در سود یک پنجم (1/5) آنرا به نیّت مافیالذمّه به سادات فقیر بدهد و چهار پنجم (4/5) بقیه، از منافع او بوده، وبا گذشت سال خمسی مُتعلَّق خمس میباشد.
وام گرفتن از بانک
پرسش : آیا وام گرفتن از بانک یا قرض الحسنه های امروزی مشروع است؟
پاسخ :وام گرفتن از بانكهای اسلامی و وام دادن به آنها كه در آن شرط سود و فايده باشد،ربا و حرام است،ولی ميتوان به راههايی از ابتلا به ربا پرهيز كرد،مانند اينكه وام گيرنده،كالايی را از بانک يا وكيل او به نسبت معينی مثلا ده يا بيست در صد،گران تر از قيمت بازار بخرد، و شرط كند كه بانک مبلغ مورد تقاضای او را تا مدت معينی به او قرض دهد، و يا اينكه كالايی را به بانک يا وكيل او به كمتر از قيمت بازار به نسبت معينی بفروشد و شرط كند كه بانک مبلغ مورد تقاضای او را تا مدت معينی قرض دهد و در صورتی که هیچ راهی برای معاملۀ شرعی نسبت به مبلغ سود نداشته باشد، اگر ضرورت اقتضاء نمود، وام گرفتن جایز بوده ولی باید قلباً نیت کند که سود مذکور را نپردازد و مبلغ وام را به عنوان قرض از بانک بگیرد و اگر بانک بالاجبار سود مذکور را از او طلب نمود، پرداخت آن از باب اضطرار مانعی ندارد.
مصرف وام در غیر مورد آن
پرسش : آیا می توانیم وام مسکن گرفته و آن را در غیر مورد مسکن بکار ببریم یا وام خودرو را در مورد دیگری مثل خرید زمین بکار بریم؟
پاسخ :باید در همان جهت که معین شده مصرف شود.
جریمه دیرکرد
پرسش : آیا جریمه دیر کرد توسط بانک ودارایی (مالیات) صحیح است یا ربا می باشد؟
پاسخ : جریمه در مورد تأخیر پرداخت وام جایز نیست و ربا است.
حکم جریمه تأخیر
پرسش : دادن جریمه تاخیر به بانک و دارایی چه حکمی دارد؟
پاسخ : گرفتن جریمه تأخیر در پرداخت وام جایز نیست ولی بر دهنده آن اگر نا چار به دادن آن میشود مانعی ندارد
سپرده گذاری در بانکهای غیر اسلامی به قصد گرفتن سود
پرسش : آیا سرمایه گذاری در بانکهای غیر اسلامی و گرفتن سود آن (یعنی نزول گرفتن از غیر مسلمان) جایز است؟
پاسخ : گذاردن سرمایه در بانکهای غیر اسلامی به قصد گرفتن سود جایز می باشد در صورتی که حربی باشند و در صورتیکه بانک خصوصی توسط اهل ذمّه تأسیس شود، معامله ربوی با آن صحیح نمیباشد ولی اگر در آن بانک پول گذاشته شود، گرفتن سودی که آنها میپردازند (بنابر قاعدة الزام) مانعی ندارد.
دریافت جوایز بانکی
پرسش : آیا گرفتن جایزههای بانکی جایز است؟
پاسخ : اگر قرعه کشی در بانک شرط نشود و به عنوان تشویق باشد، در این صورت عمل قرعه جایز است و کسی که قرعه به نام او اصابت کند جایز است آن جایزه را بگیرد، هرچند احتیاط واجب آن است که اگر بانک دولتی یا مشترک باشد، یک پنجم آنرا به نیّت مافِیالذِّمَّه به سادات فقیر بدهد، و بقیه از منافع آن سال میباشد که اگر در مؤونهی آن سال صرف نشود باید خمس آنرا بپردازد.
حقوق کارمندان مؤسِّسات مالی رَبَوِی
پرسش : اگر مُؤسِّسهای مالی یا بعضی بانکها معاملات رَبَوِی انجام دهند آیا حقوقی که کارمندان آنها میگیرند حلال است؟
پاسخ : اشتغال به کارهایی که مربوط به معاملات رَبَوِی است، جایز نمیباشد و کارمندی که در این نوع کارها مشغول است در مقابل آن نمیتواند اجرت بگیرد.و اما کارهایی که ارتباطی با معاملات رَبَوِی ندارد، اشتغال به آنها و اجرت گرفتن برای آنها جایز است.
حکم کارمزد در صندوق های قرض الحسنه
پرسش : جهت تأمین هزینه های صندوق قرض الحسنه شامل مواد مصرفی و حقوق مسئولین صندوق 2درصد به عنوان کارمزد از وامها کسر شده و مابقی به فرد پرداخت میشود. دریافت کارمزد چه حکمی دارد؟ اگر مشکل شرعی دارد آیا راه دیگری برای تأمین هزینه های صندوق وجود دارد؟ (مانند دریافت مبلغ ثابتی در هر دوره به عنوان هزینه ها)
پاسخ : دريافت مبلغ مازاد اگر به نحو درصدى بوده، به گونهای که در قبال اجرت کتابت و سائر امور مربوط به اخذ وام نباشد، رباست و جايز نيست بلى ممكن است وام گیرنده مبلغى را براى مخارج صندوق و پرداخت حقوق واگذار نمايند ـ مثلاً هبه كنند ـ ولى اخذ اين مبلغ شرط وام نباشد.
مُضارَبَه بانکی
پرسش : نظر مُعظَّمُُ لَه دربارۀ مضاربۀ بانکی و سپرده گذاری در بانک و گرفتن سود آن چیست؟
پاسخ : مضاربه قراردادی است كه شخصی به ديگری مالی بدهد كه با آن تجارت كند و سود آن به نحو كسرِ مُشاع مانند يک سوم و يک دوم بين او و مالک تقسيم شود، و اين مضاربه شرائطی دارد، اگر بانكها به دستور العمل مضاربه طبق مقررات شرعی عمل ميكنند مضاربه با آنها صحيح و الا فاسد است، وهمچنين ميتوانيد پول را به عنوان قرض به بانک بسپاريد و خود را نسبت به سودی كه بانک به شما ميدهد طلبكار ندانيد وگرفتن سود از بانک در اين صورت جايز است، و در هر دو صورت بنابر احتیاط واجب باید یکپنجم سود را به محض دریافت به سادات فقیر بدهید و اگر سال بر باقیمانده گذشت و مصرف نشد واجب است خمس آن را بدهید.
سپرده گذاری برای دریافت وام رَبَوِی
پرسش : بنده از قرض الحسنه وامی با این شرایط گرفتم: دو میلیون پنج ساله گذاشتم شش میلیون گرفتم که با اقساطی که پرداخت میکنم دومیلیون سود میدهم آیا رباست؟ اگرهست چکارکنم؟
پاسخ : اگر دو میلیون پنج ساله گذاشته اید به شرط اینکه به شما وام بدهند این سپرده گذاری جایز نیست و وامی هم گرفته اید اگر وام بهره دار باشد ربا و حرام است و دادن ربا مثل گرفتن آن حرام میباشد.
[تابناک+فتاوای آیت الله وحید خراسانی در مورد سپرده گذاری در بانک و ...+https://www.tabnak.ir/fa/news/897396/%D9%81%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84]
http://farsi.khamenei.ir/treatise-content?id=149&pid=149&tid=-1
********************************************
**پرسش و پاسخ در باره ربا +مراجع عظام و امام خامنه ای و امام خمینی«ره»+سایت حکیم زین العابدین عسکری گیلانی لشت نشایی+کلیک کنید